a common reader

Hermeneutiek is van oudsher de kunst van het uitleggen, maar interpreten en vertalers doen meer dan alleen woorden verhelderen. Wanneer hermeneutiek wordt opgevat als spreken namens de ander, blijkt de interpreet tevens de stem te zijn van hen die afwezig zijn of de taal van de toehoorders niet machtig zijn – of dit nu de goden, de
doden of de sprakelozen zijn.
Al vanaf Plato’s dialogen, zo betoogt Gert-Jan van der Heiden, speelt het spreken namens de ander een belangwekkende rol in de filosofie. Vandaag de dag wint dit motief alleen maar aan belang. In gesprek met denkers als Heidegger, Derrida, Nancy en Agamben laat hij zien dat het spreken namens de ander een nieuw en ongedacht licht werpt op typisch hermeneutische thema’s als dialoog, vertaling en traditie. Tevens toont hij aan dat dit spreken een grondmotief in de hedendaagse wijsbegeerte is.

In Minima Moralia behandelt Adorno centrale vragen uit de levenskunst en de levensfilosofie. De titel is een zinspeling op Magna Moralia, een van Aristoteles’ werken over ethiek. Adorno schreef deze 153 zeer persoonlijke mini-essays tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen hij in ballingschap was in de VS. Hij plaatst vraagtekens bij de mogelijkheid van een ‘goed leven’ na de verschrikkingen van de eerste 45 jaar van de twintigste eeuw. Soms vormen ze een diepzinnige analyse van wat er mis is met de laatkapitalistische maatschappij, dan weer zijn het poëtische bespiegelingen vol nostalgisch verlangen naar het verloren geluk.
De antwoorden die Adorno geeft zijn origineel en ontnuchterend. Hij laat zijn lezers echter niet zonder hoop achter. Minima Moralia heeft door zijn stilistische vorm en dankzij Adorno’s briljante denkkracht de klassieke status verkregen van een filosofisch-literair juweel.