a common reader

Persoonlijke betekenis

Ik kreeg dit kleinood van de vriendin van mijn vader. Ik ben haar zelf erg dankbaar voor wat ze het voorbije jaar voor me betekend heeft — en hopelijk nog lang mag betekenen. Het boekje heeft dus al een persoonlijke betekenis voor me gekregen die de inhoudelijke betekenis overstijgt.

Dit wordt nog versterkt doordat het boekje zelf, het object, een echt hebbeding is: erg verzorgd uitgegeven, slank en uitnodigend, met een aangrijpende symboliek — die onmiddellijk door de titel alleen al positief gekanaliseerd wordt. En, niet onbelangrijk: geschreven door één van de meest geliefde wetenschappelijke vertellers uit recente decennia.

Dankbaarheid: hoe Oliver Sacks het einde confronteert

Dankbaarheid bundelt vier korte essays waarin Sacks omgaat met zijn ouderdom en naderende dood. Hij doet dat op een opmerkelijk beheerste en beschrijvende manier, zijn stijl als populaire wetenschapsschrijver indachtig.

In Kwik (atoomnummer 80) staat Sacks op het punt 80 te worden, en kijkt hij met enige verwondering naar het ouder worden (“Ik heb vaak het gevoel dat het leven nog moet beginnen”), en tegelijk met openheid naar de mogelijkheid dat hij binnen enkele jaren zal sterven.

Die mogelijkheid wordt een jaar later concreet, wanneer hij te horen krijgt dat hij terminaal ziek is. Mijn eigen leven deelt dit nieuws met de wereld; Sacks beschrijft er de ziekte met eerlijke feitelijkheid, en zijn eigen reactie met bedachtzame positieve insteek.

[I]n de eerste plaats ben ik op deze prachtige planeet een bewust denkend wezen geweest, een denkend dier, en dat alleen al was een enorm voorrecht en avontuur.

Iets ondoorgrondelijker is het volgende essay, Mijn periodiek systeem, waarin hij zijn liefhebberij om leeftijden aan atoomnummers te koppelen beschrijft. Hij heeft net 82 (lood) gehaald. Het bevreemdt me enigszins dat dergelijke getallen vaak een onverwachte symbolische betekenis aannemen — maar toont in het geval van Sacks wel hoezeer hij aan het leven hecht.

Het laatste essay, Sabbat, was het meest aangrijpende. Daarin blikt de medische verhalenverteller, zoals hij zichzelf noemt, terug op zijn leven, en vooral op de stempel die zijn Joods-orthodoxe opvoeding op zijn leven gedrukt heeft.

Ik merk dat mijn gedachten naar sabbat gaan, de rustdag, de zevende dag van de week, en misschien ook wel de zevende dag van je leven, wanneer je kunt voelen dat je werk gedaan is, en dat je met een gerust hart mag rusten.